اثر دورکنندگی و حشره کشی پودر و اسانس سه گیاه روی بید سیب زمینی phthorimea operculella zeller (lepidoptera: gelechiidae) در شرایط آزمایشگاهی.

بید سیب زمینی، phthorimaea operculella, zeller (lepidoptera: gelechiidae)، یک آفت درجه ی اول سیب زمینی در هر دو شرایط مزرعه و انبار در اکثر کشورهای گرمسیر و نیمه گرمسیر دنیا از جمله ایران است. با محدودیت روش های مبارزه در انبار نسبت به مزرعه، همچنین به دلیل مقاوم شدن بید سیب زمینی به تعدادی از حشره کش های، استفاده از گیاهان به عنوان ترکیبات دورکننده در جلوگیری از فعالیت آفت در انبارها حائز اهمیت است. در این تحقیق، اثرات حشره کشی، دورکنندگی و بازدارندگی تخم ریزی اسانس ها، پودر ها و اندام های خشک گیاهان: آویشن شیرازی، zattaria multiflora، مورد، myrtus communis و گلپر، heracleum persicum تحت شرایط آزمایشگاهی بررسی شدند. اثر پنج غلظت از اسانس های این گیاهان روی لارو های سن اول بید سیب زمینی به روش طرح کاملا تصادفی و با پنج تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که مرگ و میر لاروها ی سن اول بوسیله اسانس های هر سه گیاه در مقایسه با شاهد تفاوت معنی داری دارند. نتایج مقایسه های گروهی بین سه گیاه نشان داد که میانگین های دو گروه دارای اختلاف معنی دار در سطح 1% هستند و گیاه آویشن شیرازی موثرترین گیاه بود. همچنین، در شش سری آزمایش جداگانه اثر دورکنندگی اسانس ها، پودر های خشک و اندام های خشک سه گیاه مورد آزمایش در حضور و عدم حضور برگ های سیب زمینی به عنوان اصلی ترین میزبان گیاهی، با کمک یک دستگاه بویایی سنج چهار بازویی مورد بررسی قرار گرفتند. هر آزمایش 10 بار تکرار شد و نتایج به کمک آزمون کای اسکوئر(?2 ) مقایسه گردیدند. در آزمایش های دیگری، اثرات اسانس ها و پودر های سه گیاه در شرایط حضور و عدم حضور گیاه میزبان روی بازدارندگی تخم ریزی بید سیب زمینی به روش طرح کاملا تصادفی مطالعه شد. نتایج نشان داد اثر دورکنندگی اسانس های همه گیاهان دارای تفاوت معنی دار هستند و گیاه آویشن شیرازی دارای بالاترین اثر دورکننده است. همچنین اثر دورکنندگی پودر ها ی همه گیاهان در حضور میزبان معنی دار بودند و گیاه گلپر بالاترین دورکنندگی را نشان داد. هرچند در غیاب میزبان، اثر دورکنندگی پودرها معنی دار نبودند. اندام های خشک گیاهان در حضور و عدم حضور میزبان، تاثیر دورکنندگی معنی داری روی حشرات ماده بید سیب زمینی نشان ندادند. اثر اسانس ها و پودر های گیاهان روی تخم ریزی این آفت در حضور و عدم حضور میزبان دارای تفاوت معنی دار بودند و گیاه آویشن شیرازی نسبت به دیگر گیاهان محدود کننده ترین برای فعالیت حشره بود. در مجموع، نتایج نشان داد که اسانس ها و پودر های هر سه گیاه می توانند با توانایی دورکنندگی بالایی در برنامه های مدیریت کنترل بید سیب زمینی استفاده شوند.